Zijn pellets beter dan geëxtrudeerde brokken, of…juist niet?
Bereidingswijze van geperste brokken
Om deze brokken te maken worden alle ingrediënten door elkaar gemengd en vervolgens wordt dit mengsel op ongeveer 70 à 80 graden C verhit en door een mal geperst.
Tijdens het persen van een brok wordt er tijdens de productie stoom aan het product toegevoegd voor een betere menging van de ingrediënten. Dit mengsel wordt gekneed en door de matrijs gedrukt, waardoor er een brokje ontstaat. Een koudgeperste brok wordt geperst zonder dat er stoom wordt toegevoegd aan het productieproces. In de plaats van stoom wordt er alleen water toegevoegd, om een goede menging te verkrijgen. Doordat er geen stoom aan het productieproces wordt toegevoegd ontstaat er meer wrijving en druk voor en in de matrijs. Het meel wordt onder grote weerstand door de matrijs geperst, waardoor er een brokje ontstaat. Onterecht denkt men dat koud persen plaats vindt bij een lagere temperatuur dan persen met stoom. Door de drukopbouw en wrijving in de matrijs (vormplaat) loopt ook de temperatuur bij het koud persen op, waardoor de uiteindelijke temperatuur van de brok een gelijkwaardige (en soms zelfs hogere) temperatuurbehandeling krijgt als persen met stoom. ‘Koud’ is dus een relatief begrip…
Bereidingswijze van geëxtrudeerde brokken
Het 'Extrusieproces': dit is een maal- en mengproces (met meerdere vijzels) onder hoge temperatuur en hoge druk. Hierdoor komen de meeste voedingsstoffen uit de gebruikte ingrediënten ter beschikking en krijgt men voer met een hoge verteerbaarheid.
Eerst worden de droge grondstoffen met elkaar gemengd en klein gesneden in de juiste verhouding. Droge grondstoffen zijn vlees, koolhydraten, vitamines en mineralen. Hierna wordt water erbij gedaan. Dit wordt allemaal door elkaar gemengd en dan gaat dit ‘deeg’ in de extruder. Dat is een buis die heet wordt. De temperatuur verschilt per fabrikant, maar ligt tussen de 90 en 140 graden C. Aan het einde van de extruder zit een soort schroef waar het mengsel doorheen wordt gedrukt. Vlak voordat het mengsel door de schroef wordt geperst worden de vetten erbij gedaan. De extruder hakt het mengsel in kleine brokjes. Door de hitte zette de brokjes iets uit. De brokjes gaan vervolgens de droger in waar ze krokant worden afgebakken. Als laatste krijgen de brokjes een smaakvolle coating, een laagje aan de buitenkant. In deze coating worden nog allerlei extra nutriënten toegevoegd. Hiermee wordt het vervolmaken van de brok extra flexibel.
De verwerking van de ingrediënten
Bij het persen zijn de mogelijkheid van selectie van ingrediënten beperkter en het proces minder flexibel. Een extruder kan een veel hogere temperatuur bereiken en daardoor kan er meer vet en vocht worden toegevoegd dan bij het pelleting proces. Omdat de kook tijd van een pelleter veel korter is, is er meer kans op de groei van microben en het produceren van een niet 100% steriel product. Tenslotte is de verteerbaarheid van een ge-extrudeerde brok over het algemeen eerder groter dan die van pellets. Pellets maken is wel veel goedkoper.
Omdat de ingrediënten bij geperste hondenbrokken niet boven de 80 graden C worden verhit, kunnen er dus geen verse of rauwe ingrediënten worden gebruikt maar alleen meel. Dit geldt zowel voor het vlees als de andere ingrediënten (zoals groente en fruit). Er kan dus geen rauw of vers vlees worden gebruikt maar alleen vleesmeel.
De reden hiervan is best logisch: rauw vlees bevat parasieten en bacteriën zoals toxoplasma, neospora, E. coli, salmonella. Als je dit verse of rauwe vlees alleen maar verhit tot 70 à 80 graden C, worden deze bacteriën en parasieten niet gedood. Dat zou dus gevaarlijk zijn voor mens en dier als dit rauw vlees verwerkt zou worden in geperste brokken. Daarom mag alleen vleesmeel worden gebruikt.
Op internet lees je verhalen dat geperste brokken gezonder zouden zijn omdat deze maar worden verhit tot 70 à 80 graden C, waardoor voedingsstoffen niet verloren zouden gaan door verhitting. Maar mensen vergeten daarbij dat vleesmeel zelf al heel hoog verhit is geweest om alle bacteriën en parasieten te doden.
Vleesmeel wordt namelijk gemaakt door vlees (en soms botten en bijproducten) op hoge temperaturen te verhitten en te laten drogen, waarbij de vetten en het vocht wordt verwijderd (bron FEDIAF). Dit proces noemen ze renderen.
De bewering dat geperste brokken gezonder zouden zijn omdat de brokken op minder hoge temperatuur wordt verhit, is dus een fabel, aldus Esther Hagen-Plantinga, dierenarts, Europees erkend specialist veterinaire diervoeding (ECVCN) en in het bezit van een doctoraat op het gebied van diervoeding.
Uit onderzoek blijkt bovendien dat de kwaliteit van het eiwit bij het renderen er niet op vooruit gaat, eerder achteruit.
Dit wil overigens niet zeggen dat vleesmeel in hondenvoer minder gezond zou zijn; alles hangt af van de bereidingswijze van de betreffende producent. Als het gaat om kwalitatief goed vleesmeel dat op de juiste wijze wordt bewaard, kan vleesmeel gezond zijn.
Maar de stelling dat geperste brokken beter zouden zijn omdat de brokken minder hoog verhit worden, is in haar algemeenheid onwaar omdat vleesmeel wordt gebruikt in geperste brokken, welk vleesmeel gemaakt is door vlees en andere ingrediënten op hoge temperatuur te verhitten.
Kortom: bij geperste brokken wordt het vlees sowieso twee keer verhit, terwijl bij kwalitatief goede geëxtrudeerde brokken rauw vlees verwerkt kan worden, dat slechts één keer wordt verhit. Dit komt ook de smakelijkheid vaak ten goede.
De hoeveelheid koolhydraten
De voorstanders van geëxtrudeerde honden brokken zeggen dat er relatief veel koolhydraten in de geperste brok moeten zitten, omdat eiwitten (vlees) nu eenmaal niet kleven. Om het mengsel kleverig genoeg te laten zijn moeten er veel koolhydraten worden toegevoegd. Het vleespercentage is dus meestal laag.
Dit argument geldt met name voor brokken die met oudere machines worden gemaakt. Bij de nieuwste persmachines kan prima worden volstaan met minder koolhydraten.
De vertering
De voorstanders van geperste brokken stellen zich op het standpunt dat de vertering beter is, omdat de brokken uiteen vallen in de maag van de hond. Dit argument is echter niet steekhoudend. Of de brok nu uiteen valt of niet, heeft niets te maken met het feit of voedingsstoffen al dan niet sneller in de darm worden opgenomen. Aldus ook weer Esther Hagen - Plantinga. De vraag of voedingsstoffen goed worden opgenomen, heeft te maken met de kwaliteit van de ingrediënten die in de hondenbrokjes zijn gebruikt. Niet met de vraag of het een geperste of geëxtrudeerde brok is.
Zo gaat het verhaal ook rond dat je beter geperste brokken kan geven om het risico op een maagtorsie te voorkomen. Het zal ongetwijfeld goed bedoeld zijn... alleen deze stelling is helemaal nergens op gebaseerd. Een gepelleteerde brok zal eerder meer water opnemen dan een geëxtrudeerde brok.