Over teken
Teken brengen bij mens en dier ziekten over. De meest bekende is de ziekte van Lyme, die vooral bij mensen ernstige gevolgen kan hebben. Het is dus altijd belangrijk een beet door een teek te voorkomen, of de teek zo snel mogelijk te verwijderen. Teken voorkomen is niet zo eenvoudig. Veel huismiddeltjes werken niet. Wij leggen u graag uit hoe het wel kan.
Biologie van de teek
Teken zijn eigenlijk kleine spinnetjes want ze hebben acht poten. In hun levenscyclus vervellen ze drie maal. De teek heeft meerdere gastheren om zich te voeden nodig, gedurende één tot vier jaar. De larf is heel klein en zuigt bij voorkeur bloed bij kleine zoogdieren zoals de muis of de eekhoorn; dit geldt ook voor de nymf.
Het vrouwtje van de volwassen teek zuigt bloed op grotere zoogdieren zoals honden, katten en de mens. Na ongeveer een week legt ze haar eitjes en sterft dan.
Teken komen voor in bos en kreupelhout. Als een warmbloedig dier voor bij komt, laten ze zich vallen en hechten zich vast aan de huid om bloed te zuigen. Ze zijn het meest actief in vochtige jaargetijden, dus in de lente en de herfst. Ook kunnen ze goed tegen de kou. In droge zomers met veel zonlicht zijn ze weinig actief, maar ze kunnen tot ver in de winter en al in het vroege voorjaar gezien worden.
Klachten
Een tekenbeet geeft bij mensen vaak een rode zwelling en verdikking in de huid, die lang kan blijven bestaan. Ook een overgevoeligheidsreactie is mogelijk. Bij de hond zien we dergelijke rode kringen zelden en is er meer sprake van zwelling als bij een muggenbult.
Teken in Nederland
In Nederland komt vooral de Schapenteek Ixodus ricinus voor. Deze brengt de ziekte van Lyme over, waar vooral de mens gevoelig voor is. Deze ziekte wordt veroorzaakt door een bacterie, Borrelia. Honden en katten zijn minder gevoelig voor deze ziekte. Veel van onze huisdieren hebben wel antilichamen en dus ooit contact gehad met deze bacterie, maar ze worden er (waarschijnlijk) niet ziek van. Ongeveer 20% van de teken is besmet met Borrelia. De bacterie wordt pas na 24 tot 48 uur voeden overgedragen, daarom is het zo belangrijk teken z.s.m. te verwijderen! De verschijnselen zijn: soms koorts, sloomheid en kreupelheid.
Met antibiotica is deze bacterie goed te bestrijden. Als het lang duurt voordat de ziekte onderkend wordt, kunnen de verschijnselen blijvend zijn (en lijken op MS).
Teken in het buitenland
In het buitenland komen andere teken voor, onder andere de Bruine teek Rhipicephalus sanguineus en de Dermacentor teek Dermacentor reticulatus. Deze tekensoorten kunnen na een vakantie door uw huisdier worden meegenomen en in uw huis of auto overleven. Er zijn al sterke aanwijzingen dat de bruine teek zich definitief in Nederland heeft gevestigd. Hoewel de bruine teek een echte hondenteek is, kan hij zich ook aanhechten op katten, konijnen en de mens.
De bruine teek en de Dermacentor teek brengen de ziekte Babesiose over. Daarnaast brengt de bruine teek ook de ziekten Ehrlichiose en de parasiet Hepatozoön canis. Dit zijn vooral ziekten gericht tegen bloedcellen of andere cellen van de weerstand.
De parasiet Babesia bevindt zich in de speekselklieren van de teek en wordt pas na twee tot drie dagen voeden overgedragen op de hond. Babesia beschadigt de rode bloedcellen waardoor er een min of meer snelle bloedarmoede ontstaat. De verschijnselen van de ziekte zijn koorts, bleekheid en geelzucht. De urine wordt rood gekleurd. Vooral pups kunnen snel sterven.
Ehrlichia is een bacterie die zich in de witte bloedlichaampjes vermenigvuldigt. Koorts, bloedarmoede en vergrote lymfknopen kunnen deze ziekte doen vermoeden.
Hepatozoön canis besmet uw huisdier nadat een besmette teek wordt opgegeten, dus niet door het bloedzuigen zelf. Koorts en spierpijn zijn de meest opvallende verschijnselen, maar ook de lever en nieren kunnen ontstoken raken. Sterfte komt na weken tot maanden voor.
Om deze besmettingen zo goed als mogelijk te voorkomen is een goede bescherming tegen teken uiterst belangrijk wanneer u met uw huisdier naar het buitenland gaat.
Tekenpreventie
Er zijn goede spot-on’s (druppel in de nek), tekenbanden en er is sinds enkele jaren ook een zeer effectieve tablet (Bravecto®) die zelfs drie maanden werkt tegen vlooien en teken. Vooral voor zwemmende honden is dit een ideaal middel.
Teken moeten eerst vastbijten en gaan dan pas dood, meestal wel binnen 24 uur na aanhechten. Soms laten ze niet los, maar ze zijn dan wel dood.
Voor buitenlandse teken is een aparte registratie nodig wat niet elk product heeft. Niet elk product werkt dan goed. Laat u door uw dierenarts voorlichten welk middel het best bij uw situatie past.
Teek controle
Een dagelijkse controle op teken is belangrijk. Ze hechten zich vooral vast aan de huid op warme en dichtbehaarde lichaamsdelen van uw huisdier, zoals onder de oren en in de oksel. Men kan de teek het best zo snel mogelijk verwijderen.
Het verwijderen van de teek
Het is van belang dat de teek bij het verwijderen niet wordt beschadigd: dat houdt in, niet aan de teek trekken of draaien, en de teek mag niet worden geplet, samengeknepen of doorboord, want daardoor kan het gebeuren dat de teek zijn maaginhoud leegt in het lichaam van het slachtoffer, waardoor het besmettingsgevaar groter wordt.
Het is niet aan te raden de teek met alcohol of olie te behandelen, omdat dan de kans bestaat dat de teek z’n maaginhoud uitspuugt in het bloed van de gastheer, en daarmee juist een mogelijke besmetting overbrengt. De teek dient zo dicht mogelijk bij de huid vastgeklemd te worden en verwijderd. Daarna moet de huid ontsmet worden met alcohol of betadine.
Teken zijn soms erg klein (soms maar 1 mm). Het is dan lastig om zonder in de teek te knijpen deze te verwijderen. Een teek kan goed worden verwijderd met behulp van een speciale tekenpincet. Dit is een pincet met vrij brede, platte bek, die zich automatisch sluit. De pincet moet van voren om de kop van de teek gezet worden tot vrijwel in de huid van het slachtoffer. De pincet knijpt zichzelf vast, de teek kan dan voorzichtig uit de huid getrokken worden (niet hard trekken). Omdat de tekensnuit de vorm heeft van een kurkentrekker kan draaiend verwijderen helpen.